Kleine partijen vaker doorslaggevend voor meerderheid: 'Onze zetels doen ertoe'
Het politieke landschap is versplinterd en dat biedt kansen voor de kleine partijen in de Tweede Kamer. Partijen met drie, twee of zelfs één zetel kunnen de doorslag geven bij belangrijke stemmingen. En dat merken de fracties van die partijen: de deur van de fractiekamer wordt platgelopen door partijen die op zoek zijn naar steun voor hun plannen.
De nieuwe Tweede Kamer telt vijftien partijen, zeven daarvan hebben drie zetels of minder. Om tot een meerderheid van 76 zetels te komen is steun van de kleintjes dus hard nodig. "Onze twee zetels doen ertoe", zegt 50PLUS-leider Jan Struijs. "We komen heel vaak op die grens van 74 stemmen en dan komen ze vaak bij ons aan van: 'joh, je kunt net het verschil maken'. Dat hebben we nu meerdere keren meegemaakt."
Deze week nog was dat het geval bij een stemming over het Mercosur-verdrag, een handelsverdrag tussen Europa en een groep Zuid-Amerikaanse landen. Vorig jaar stemde de Kamer nog tegen het verdrag uit angst voor oneerlijke concurrentie, maar dit keer kreeg een voorstel van de VVD om het verdrag te ondertekenen wel een nipte meerderheid. De doorslaggevende partij was 50PLUS.
Dat de beslissende stem bij die partij lag, bleek twee weken geleden. Vanaf dat moment werd de partij van alle kanten bestookt om vóór of tegen te stemmen. "Ik heb me toen uitvoerig laten uitleggen wat Mercosur was", zegt Struijs lachend. "Maar als je me twee maanden geleden had verteld dat ik hier een beslissende stem in zou hebben, had ik dat niet geloofd."
Serieus genomen
Sinds de beëdiging van de nieuwe Tweede Kamer, iets meer dan een maand geleden, hebben bijna alle partijen al een keer bij 50PLUS aangeklopt, zegt Struijs. "Ook gewoon met de vraag: wat doen jullie? Dus uit nieuwsgierigheid. Soms willen ze ook weten waarom we voor of tegen stemmen. Het is voor 50PLUS fijn om te merken dat we serieus worden genomen."
Ook Denk-leider Stephan van Baarle - zijn partij is goed voor drie zetels - merkt dat hij vaker dan voorheen wordt gebeld. Hij vindt het een goede ontwikkeling dat kleine partijen een steeds grotere rol spelen. "We bestaan tien jaar als politieke partij en we draaien goed mee. We vinden het dus heel belangrijk om die verantwoordelijkheid te pakken."
Nieuw evenwicht
Mirjam Bikker, partijleider van de ChristenUnie (drie zetels) merkt dat er met de nieuwe samenstelling van de Kamer ook "een nieuw evenwicht moet worden gevonden op verschillende dossiers". Ze verwijst naar een stemming van eerder deze maand, waarbij een nipte Kamermeerderheid vóór een VVD-motie stemde dat het discriminatieverbod, artikel 1 van de Grondwet, boven de vrijheid van onderwijs, artikel 23, moet gaan.
"Ik vind dat heel pijnlijk", zegt Bikker. "Het scheelde maar twee Kamerzetels, maar dan wordt zo'n motie wel aangenomen." Bikker vindt dat niet per se een slechte zaak, "want het is krachtig als mensen van mening verschillen en daar vredig uit komen". "Maar bij belangrijke beslissingen moet je altijd een breder draagvlak hebben, vind ik."
Formatie
Ook een nieuw kabinet, in welke vorm dan ook, zal de kleine partijen hard nodig hebben. Alle kleine partijen kwamen deze week langs bij informateur Rianne Letschert en ook D66-leider Rob Jetten erkent het belang van de kleintjes. "Je ziet dat er hele onvoorspelbare stemmingen zijn. Op belangrijke onderwerpen kan een fractie met twee zetels zomaar de doorslag geven."
Politiek duider Nynke de Zoeten:
"Met het huidige versplinterde politieke landschap is het moeilijker om tot meerderheden te komen. In het verleden zagen we in de Eerste Kamer al dat partijen steun zochten buiten de coalitie, nu gebeurt dat ook steeds vaker in de Tweede Kamer. Zeker met een mogelijk minderheidskabinet wordt dat heel belangrijk. Maar de kleine partijen kunnen ook tegen elkaar worden uitgespeeld. Daar waarschuwt Bikker ook voor: het moet geen 'verdeel en heers'-situatie worden."